De waarheid over vapen: waarom stoppen essentieel is

Veel mensen zien vapen als een minder schadelijke vervanging van roken, of zelfs als een manier om te stoppen met roken. Maar is die aanname wel terecht? Steeds meer onderzoeken wijzen op de risico’s van het gebruik van e-sigaretten. Ondanks dat er geen verbranding plaatsvindt zoals bij tabak, betekent dit niet automatisch dat vapen veilig is.

Wat zit er in een vape?
Een vape werkt met een vloeistof, ook wel e-liquid genoemd, die bij verhitting wordt omgezet in damp. Deze vloeistof bevat doorgaans nicotine, smaakstoffen en chemische stoffen zoals propyleenglycol en glycerol. Hoewel deze ingrediënten op zichzelf in bepaalde toepassingen veilig kunnen zijn (bijvoorbeeld in cosmetica of voedsel), verandert dat compleet wanneer ze worden verhit en geïnhaleerd. Het inademen van de damp zorgt ervoor dat deze stoffen in de longen terechtkomen, waar ze irritatie of zelfs schade kunnen veroorzaken. Ook blijkt uit onderzoek van het RIVM dat er in sommige e-liquids afbraakproducten vrijkomen, zoals formaldehyde en acroleïne, die giftig kunnen zijn bij inademing.

Een ander belangrijk punt is het nicotinegehalte. Veel vapes bevatten evenveel of soms zelfs meer nicotine dan een traditionele sigaret. Dit maakt het risico op verslaving zeer reëel. Ook “nicotinevrije” vapes blijken in sommige gevallen toch nicotine te bevatten, een risico dat gebruikers vaak onderschatten.

Gezondheidsrisico’s van vapen
Hoewel e-sigaretten minder schadelijke stoffen bevatten dan gewone sigaretten, zijn ze zeker niet onschuldig. Vapen kan leiden tot een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, longproblemen en andere gezondheidsklachten. Volgens het RIVM is er nog veel onduidelijk over de langetermijneffecten, maar de eerste signalen zijn zorgwekkend. Zo zijn er gevallen van longziekten in verband gebracht met het frequent gebruik van vapes, vooral onder jongeren.

Een ander risico is de afhankelijkheid van nicotine, wat gepaard gaat met klachten als prikkelbaarheid, concentratieproblemen en stemmingswisselingen bij stoppen. De verslavende werking van nicotine maakt het bovendien moeilijker om te stoppen met vapen, zeker als men dit jarenlang doet. Juist omdat de damp vaak minder scherp of ‘heftig’ aanvoelt dan sigarettenrook, kunnen gebruikers ongemerkt veel nicotine binnenkrijgen.

Gezondheidsrisico’s: schijnveiligheid
Hoewel vapes geen verbranding gebruiken en daardoor minder kankerverwekkende stoffen bevatten dan sigaretten, betekent dit niet dat ze veilig zijn. De damp bevat diverse schadelijke stoffen, waaronder zware metalen, aldehyden en fijnstof. Langdurige blootstelling aan deze stoffen kan leiden tot luchtwegklachten, hart- en vaatziekten en in sommige gevallen ernstige longschade.

Bovendien is nicotine de belangrijkste boosdoener. Nicotine veroorzaakt verslaving, verhoogt de hartslag en bloeddruk en beïnvloedt de hersenontwikkeling bij jongeren. Het RIVM waarschuwt daarom expliciet voor de gevolgen van langdurig gebruik, vooral in de adolescentie. Ook blijkt uit onderzoek dat sommige ‘nicotinevrije’ vapes toch sporen van nicotine bevatten, een misleiding die vooral jongeren kunnen triggeren.

Vapen als opstap naar roken
Veel mensen beginnen met vapen vanuit de veronderstelling dat het een manier is om te stoppen met roken. Maar in de praktijk blijkt dat vapen voor jongeren juist een opstap kan zijn naar het gebruik van tabaksproducten. Het RIVM en diverse internationale studies tonen aan dat jongeren die beginnen met vapen, een verhoogde kans hebben om later ook reguliere sigaretten te gaan roken. Dit effect is deels te verklaren door gewenning aan nicotine, maar ook door de normalisatie van rookgedrag. Het gebruik van vapes met zoete smaakjes, zoals aardbei, mango of cola, maakt deze producten extra aantrekkelijk voor jongeren. Hierdoor ontstaat er een generatie die eerder begint met vapen dan met roken, maar uiteindelijk beide gebruikt.

Dit fenomeen, ook wel de ‘gateway effect’ genoemd, is een van de redenen waarom de overheid in Nederland sinds begin 2024 een verbod heeft ingesteld op smaakjes in e-sigaretten. De bedoeling is om de aantrekkingskracht voor jongeren te verminderen. Uit cijfers van het RIVM blijkt dat deze maatregel daadwerkelijk impact heeft: 40% van de gebruikers gaf aan minder te zijn gaan vapen na het verbod, en 22% is zelfs helemaal gestopt.

Stoppen met vapen: hoe doe je dat?
Het stoppen met vapen vraagt net zoveel inzet en begeleiding als het stoppen met roken. Veel mensen onderschatten hoe verslavend nicotine in e-sigaretten is. Gelukkig zijn er methoden die écht werken, mits ze goed worden toegepast. Bij SmokeFree bieden we persoonlijke coachingstrajecten aan, die volledig zijn afgestemd op jouw situatie. Of je nu alleen vapet, of vapen combineert met roken, onze coaches staan voor je klaar met praktische tips, mentale ondersteuning en een langdurig plan van aanpak.

Een belangrijk onderdeel van succesvol stoppen met vapen is inzicht krijgen in de momenten waarop je geneigd bent naar je vape te grijpen. Samen met een coach leer je deze patronen herkennen én doorbreken. Daarnaast bieden we een jaar lang nazorg via de SmokeFree-community, zodat je ook na het stoppen verbonden blijft met anderen die hetzelfde proces doormaken. Deze structurele ondersteuning vergroot de kans op blijvend succes aanzienlijk.