Vapen onder jongeren: een groeiende zorg

Vapen is de afgelopen jaren steeds populairder geworden, vooral onder jongeren en jongvolwassenen. Elektronische sigaretten of vapes worden vaak gezien als een modern, minder schadelijk alternatief voor traditionele sigaretten. De kleurrijke verpakkingen, zoete smaakjes en het ontbreken van tabaksrook maken vapes aantrekkelijk. Maar achter deze populariteit schuilen serieuze gezondheidsrisico’s, vooral voor jongeren die nog volop in ontwikkeling zijn. In deze blog onderzoeken we waarom vapen een groeiende zorg is, en waarom stoppen met vapen minstens zo belangrijk is als stoppen met roken.

Wat is vapen en waarom is het zo populair?
Vapen is het inhaleren van een damp die wordt geproduceerd door een elektronische sigaret. Deze damp ontstaat door het verhitten van een vloeistof, meestal bestaande uit nicotine, smaakstoffen, propyleenglycol en andere chemische stoffen. De damp bevat geen teer, zoals bij tabaksrook, en ruikt vaak lekker, wat het voor de omgeving minder storend maakt. Dit draagt bij aan het beeld dat vapen relatief onschuldig zou zijn.

Jongeren worden bovendien sterk aangetrokken door het design van de producten: hippe, felgekleurde apparaten en cartridges met smaakjes als mango, aardbei en cola. Deze marketing, vaak verspreid via social media, maakt vapen sociaal aantrekkelijk en “cool”. Maar deze ogenschijnlijke onschuld is verraderlijk. Veel jongeren zijn zich niet bewust van het feit dat ze met vapen een verslavende stof binnenkrijgen, vaak in hoge concentraties.

Cijfers: hoe groot is het probleem?
Volgens recente cijfers van het CBS vapete in 2024 ongeveer 9% van de jongvolwassenen tussen de 18 en 25 jaar. Van hen gaf meer dan de helft aan óók nog traditionele sigaretten te gebruiken. Dat betekent dat vapen niet noodzakelijk leidt tot stoppen met roken, in veel gevallen worden beide producten door elkaar gebruikt. Dat vergroot het risico op verslaving én gezondheidsschade.

Onder scholieren is de groei nog opvallender. In de leeftijdsgroep 12-16 jaar is het gebruik van e-sigaretten in vier jaar tijd meer dan verdubbeld. Waar in 2019 ongeveer 2% van de jongeren wekelijks vapete, was dat in 2023 al gestegen naar 9%. Dat zijn zorgwekkende cijfers, vooral omdat de hersenen van jongeren extra gevoelig zijn voor de effecten van nicotine.

Gezondheidsrisico’s: schijnveiligheid
Hoewel vapes geen verbranding gebruiken en daardoor minder kankerverwekkende stoffen bevatten dan sigaretten, betekent dit niet dat ze veilig zijn. De damp bevat diverse schadelijke stoffen, waaronder zware metalen, aldehyden en fijnstof. Langdurige blootstelling aan deze stoffen kan leiden tot luchtwegklachten, hart- en vaatziekten en in sommige gevallen ernstige longschade.

Bovendien is nicotine de belangrijkste boosdoener. Nicotine veroorzaakt verslaving, verhoogt de hartslag en bloeddruk en beïnvloedt de hersenontwikkeling bij jongeren. Het RIVM waarschuwt daarom expliciet voor de gevolgen van langdurig gebruik, vooral in de adolescentie. Ook blijkt uit onderzoek dat sommige ‘nicotinevrije’ vapes toch sporen van nicotine bevatten, een misleiding die vooral jongeren kunnen triggeren.

Overheidsmaatregelen: een stap in de juiste richting
Om de aantrekkelijkheid van vapes voor jongeren te verminderen, heeft de Nederlandse overheid begin 2024 een verbod ingesteld op e-sigaretten met smaakjes anders dan tabak. Uit evaluatie van het RIVM blijkt dat dit beleid vruchten afwerpt: 40% van de vapegebruikers gaf aan hun gebruik te hebben verminderd en ruim 22% stopte zelfs helemaal met vapen. Dit laat zien dat wet- en regelgeving daadwerkelijk verschil kan maken, maar het is slechts een deel van de oplossing.

Stoppen met vapen: waarom en hoe?
Stoppen met vapen is niet eenvoudig, zeker niet als je lichaam afhankelijk is geworden van nicotine. Veel mensen ervaren ontwenningsverschijnselen zoals rusteloosheid, somberheid of concentratieproblemen. Toch is stoppen met vapen absoluut de moeite waard. De voordelen zijn niet alleen fysiek merkbaar, zoals meer energie en betere ademhaling, maar ook mentaal: je hervindt controle over je gezondheid en je gewoonten.

Bij SmokeFree bieden we gratis persoonlijke coaching aan voor iedereen die wil stoppen met vapen of roken. Onze aanpak is gebaseerd op wetenschappelijk onderbouwde methoden en afgestemd op jouw situatie. Je krijgt niet alleen hulp bij het doorbreken van gewoontegedrag, maar ook langdurige ondersteuning. Deze structurele begeleiding maakt het verschil, juist op de momenten dat het even moeilijk is!